کد مطلب:35800 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اعتقادات

با عنايت به آن كه حقيقت «ايمان» همان اعتقاد قلبي است، آيا همين مقدار براي رستگاري كافي است؟

گرچه حقيقت ايمان همان اعتقاد قلبي است، ولي نبايد پنداشت كه اين مقدار از ايمان براي رستگاري انسان كافي است، بلكه شخص بايد به آثار و لوازم عملي آن نيز ملتزم باشد. لذا در بسياري از آيات و روايات، مؤمن واقعي كسي شناخته شده است كه ملتزم به آثار ايمان و انجام دهندة فرايض الهي باشد. چنانكه قرآن در سورة عصر همة انسانها را زيانكار شمرده و از آن ميان تنها گروه زير را استثنا كردهاست: «إلاّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلو الصّالِحاتِ وَ تَواصَوا بِالحَقِّ وَ تَواصَوا باِلصَّبْرِ»: [مگر كساني كه ايمان بياورند و عمل صالح انجام دهند و همديگر را به حق و پايداري در راه آن سفارش كنند].
امام باقر(ع) از حضرت علي (ع) نقل ميكند كه مردي به او گفت: آيا هركس به وحدانيت خدا و رسالت پيامبر گواهي دهد، مؤمن است؟ حضرت فرمود: «فَأَين فرائضَ الله» [پس فرائض الهي كجا رفت؟!]
نيز اميرمؤمنان فرمود: لوكان الايمان كلاماً لَم ينزل فيه صوم ولا صلاه ولا حلال و لا حرام: [اگر ايمان، به صرف گفتن شهادتين بود، ديگر روزه و نماز، و حلال و حرامي تشريع نميگشت.] (كافي 2/33، حديث2)
از گفتار فوق نتيجه ميگيريم كه، ايمان داراي مراتب مختلف بوده و هر مرتبهاي نيز براي خود اثري ويژه دارد. اعتقاد قلبي به ضميمة اظهار يا دست كم عدم انكار، كمترين مرتبة ايمان است كه يك رشته آثار ديني و دنيوي بر آن مترتب ميگردد، در حاليكه مرتبة ديگر ايمان، كه ماية رستگاري انسان در دنيا و آخرت است، در گرو التزام به آثار عملي آن ميباشد.
نكتة در خور ذكر اين است كه در برخي از روايات عمل به فرايض ديني نيز جزو اركان ايمان به شمار آمده است. امام هشتم(ع) از پدران خود و آنان از رسول خدا(ص) نقل ميكنند كه آن حضرت فرمود: «الإيمانُ معرفهٌ بالقَلْب و اقرارٌ باللسان و عملٌ بالأَركان» (عيون أخبار الرضا: 1/226): [ايمان معرفت قلبي، اقرار زباني، و عمل به وسيلة اعضا و جوارح است]. در برخي از روايات در كنار شهادتين، اموري همچون بر پا داشتن نماز، پرداخت زكات، انجام دادن فريضة حج و روزة ماه رمضان نيز قيد شدهاست (صحيح بخاري: 1/16 كتاب الإيمان): «شهاده أن لاإله إلاّ الله و أنّ محمّداً رسول الله و إقامه الصلاه و إيتاء الزكاه و الحج و صوم رمضان» اين گونه روايات، يا ناظر به اين است كه به وسيلة اين اعمال ميتوان افراد مسلمان را از غير مسلمان باز شناخت، و يا اينكه ذكر شهادتين در صورتي نجاتبخش است كه اعمال شرعي نيز به آن ضميمه شود؛ اعمالي كه نماز، زكات، حج، و روزه از مهمترين آنهاست.
با توجه به دو اصل يادشده نبايد هيچ فرقهاي از مسلمين، فرقة ديگر را به عنوان اينكه در برخي از فروع ديني با يكديگر مخالفند، تكفير كند. چه ملاك كفر اين است كه شخص، منكر يكي از اصول سه گانه يا منكر چيزي باشد كه انكار آن ملازم با انكار يكي از سه چيز است، و اين ملازمه در صورتي تحقق ميپذيرد كه حكم آن چيز از نظر شريعت آنچنان بديهي و روشن باشد كه هرگز نتوان ميان انكار آن و اعتراف به اصول، جمع كرد.
از اين روي سزاست كه مسلمانان در تمام مراحل، اخوت اسلامي خويش را حفظ كنند و اختلاف در اموري را كه مربوط به اصول نيست، ماية نزاع و احياناً تفسيق و تفكير يكديگر قرار ندهند و در اختلافات فكري و عقيدتي نيز، به گفت و شنود علمي و تحقيقي با يكديگر اكتفا كنند و از اعمال تعصبات خشك غير منطقي و تهمت و تحريف بپرهيزند.

---

: آية الله جعفر سبحاني
منشور عقايد اماميه